Akaryakıt ve vergi zammı gündemiyle geçen temmuz ayı enflasyonuna ilişkin öncü veriler gelmeye başladı. İstanbul’da temmuzda önceki aya göre perakende fiyatlar yüzde 9,84 arttı. Böylece Nisan 2022’den beri en hızlı artış kaydedildi. Yıllık bazda ise artış yüzde 63,7 oldu.

Temmuzda KDV oranlarının artırılmasının ardından akaryakıttan ve doğalgazdan alınan ÖTV’nin yükseltilmesi enflasyon beklentilerini alt üst etti. Önceki aylarda baz etkisi ile gerileyen enflasyon, son düzenlemelerin ardından yeniden yükselişe geçti.

İstanbul Ticaret Odası’nın (İTO) her ay düzenli olarak yayımladığı ve TÜİK’in enflasyon verisinin açıklanmasından önce yayımladığı verilere göre sağlık ve kişisel bakımda yüzde 17,35, ev eşyasında yüzde 16,02, ulaştırma ve haberleşmede yüzde 12,79, konutta yüzde 10,07, gıda harcamalarında ise yüzde 8,61’lik aylık artış kaydedildi. İTO, temmuzda tüm ürün gruplarında yukarı yönlü değişim izlendiğini açıkladı.

Temmuz enflasyonuna ilişkin bir diğer öncü veri ise Türkiye Ziraat Odaları Birliği’nden (TZOB) geldi. TZOB, üretici ile market arasındaki fiyat değişimlerini, bu değişimlerin nedenlerini, mazot başta olmak üzere aylık ve yıllık girdi fiyatlarındaki değişimleri ve gıda fiyatlarında yaşanan fiyat artışlarını değerlendiren açıklama yayımladı. TZOB Genel Başkanı Şemsi Bayraktar, geçen ay üretici ile market arasında yüzde 390,7 ile en fazla elmada görülen fiyat farkını, yüzde 268,6 ile kuru üzümün, yüzde 219,7 ile havucun, yüzde 198,5 ile maydanozun, yüzde 192,1 ile marulun, yüzde 185,4 ile kuru incirin takip ettiğini belirtti. Bayraktar, “Elma 4,9 kat, kuru üzüm 3,7 kat, havuç 3,2 kat, maydanoz 3 kat, marul ve kuru incir 2,9 kat fazlaya markette satıldı” dedi.

MAZOT DESTEĞİ ERİDİ

Bayraktar, açıklamada, TZOB tarafından fiyatı toplanılan market ürünlerinin yarısından fazlasında fiyat artışı görüldü. Temmuz ayında markette 37 ürünün 19’unda fiyat artışı, 18’inde fiyat düşüşü görüldü.

TZOB verileri girdi fiyatlarındaki artış nedeniyle gıda fiyatlarının katlanacağını gözler önüne serdi.

Son zamla birlikte mazot fiyatı aylık olarak yüzde 51,9, son bir yıla göre ise yüzde 49,9 oranında arttı.

Mazot fiyatındaki artışlarla ilgili “Üreticilerimiz canla başla üretiyor, ekonomiye döviz kazandırıyor” diyen Bayraktar, “Bu süreçte destek beklerken mazota yapılan zamla karşılaştı ve hasat sevincini bile yaşayamadı. Bu fahiş zamla birlikte mazota verilen destek tümden eriyip gittiği gibi, tarıma verilen tüm desteklerin de yüzde 75’i de mazota uygulanan ÖTV, KDV ve döviz fiyatı artışı yoluyla devlete geri aktarılıyor. Mazot bir özel tüketim ürünü değildir ki vergi alınsın. Bu durum aynı zamanda nakliye fiyatlarını artıracak, tüketiciye ulaşıncaya kadar gıda fiyatları katlanacaktır” açıklamasında buldu.

MALİYETLER DÜŞMELİ

Öte yandan en önemli girdilerden olan gübre fiyatlarında 6 aydır oluşan fiyat düşüşünün ardından Haziran’da yükselmeye başlayan fiyatlar Temmuz’da da aynı seyri sürdürdü. Son bir ayda gübre fiyatlarında sadece bir ayda yüzde 33’e varan artışlar görüldü. Bayraktar, üretimdeki maliyet sorunu çözülmeden enflasyonu çözmenin mümkün olmadığını belirterek, şunları kaydetti.

“Üreticilerimizin mağdur olmaması, üretime darbe vurulmaması için tüm gübre fiyatlarının makul seviyelerde tutulması ve gübre desteklerinin artırılması gerekiyor. Bitkisel ve hayvansal üretimdeki maliyet sorununu çözmeden ve üretimi artırmadan gıda ürünlerindeki enflasyonu çözmek mümkün değildir. Bu sorun çözülmediği takdirde üreticilerimiz az kazandığı için üretimden vazgeçecek, tüketicilerimiz ise daha pahalıya ürün tüketecektir. Maliyetlerin düşürülmesi için üreticilerimiz tarımsal üretimde kullanılan tüm girdilere makul fiyatlardan ulaşmak zorundadır.”