Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek’in ekonomiyi soğutma hamleleri emekçiyi vurdu. Bu sonuç, Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) kasım ayı sanayi verileri ve işsizlik rakamlarına da yansıdı. Sanayi üretimi bir önceki aya göre yüzde 1,4 oranında azaldı. Daralma serisi 5’inci aya taşındı. Bu durum işsizlik verilerine de yansımaya başladı.

TÜİK’in kasım ayı işgücü istatistiklerine göre 15 ve daha yukarı yaştaki kişilerde işsiz sayısı bir önceki aya göre 115 bin kişi artarak 3 milyon 116 bin kişi oldu. İşsizlik oranı ise 0,4 puan artışla yüzde 9’a ulaştı.

GENÇ İŞSİZLİĞİ ARTTI

İstihdam edilenlerin sayısı 2023 yılı kasım ayında bir önceki aya göre 236 bin kişi azalarak 31 milyon 611 bin kişi, istihdam oranı ise 0,4 puan azalarak yüzde 48,2 oldu.

TÜİK’in işgücü verilerine göre 15-24 yaş grubunu kapsayan genç nüfusta işsizlik oranı bir önceki aya göre 0,3 puan artarak yüzde 16,5 oldu. Bu yaş grubunda işsizlik oranı; erkeklerde yüzde 14,2, kadınlarda ise yüzde 20,7 olarak tahmin edildi.

795 BİN YENİ İŞSİZ

DİSK-AR tarafından TÜİK verilerinden yararlanarak yapılan hesaplamaya göre mevsim etkisinden arındırılmış geniş tanımlı işsiz sayısı Kasım 2023’te 8 milyon 671 bin kişi olarak gerçekleşti. TÜİK’e göre pandemi öncesinde, 2019 Kasım’da yüzde 13,3 olan dar tanımlı işsizlik Kasım 2023’te yüzde 9 olarak gerçekleşti. Ancak aynı yıllarda geniş tanımlı işsizlik yüzde 18,4’ten yüzde 22,7’e yükseldi. Son 1 yılda geniş tanımlı işsiz sayısı 795 bin artarak 7,8 milyondan 8,6 milyona yükseldi. Covid-19 salgını sonrası geniş tanımlı işsizlik oranı 4,3 puan, geniş tanımlı işsiz sayısı ise 2 milyon 285 bin kişi arttı.

İŞKUR’un Kasım 2023 verilerine göre ise bu ayda işsizlik ödeneği alabilenlerin sayısı 370 bin civarında. Böylece Kasım 2023’te resmi işsizlerin sadece yüzde 11,9’u işsizlik ödeneği alabildi. 2,7 milyonu aşkın kişi işsizlik ödeneğinden yoksun kaldı. Bu da işsizlerin yüzde 88’inin ödenek alamadığı anlamına geliyor.

ORTADA PROGRAM YOK

İşsizlik verilerinde yıllık veriye bakmanın daha sağlıklı olduğunu belirten Prof. Dr. Haluk Levent, önümüzdeki dönemde bunun daha da artmasının beklenebileceğini kaydetti. Levent, bu ekonomiyi sıkmaktan kaynaklandığını belirtti.

Uygulanan ekonomi politikalarının IMF’in de terk ettiği IMF programı olduğuna dikkat çeken Levent, “Aslında IMF programı demek de IMF’ye haksızlık olur. IMF bile bu kadar insafsız değildi. Çünkü eski IMF de böyle bir program uygulamıyordu. Eski IMF’de bir program vardı. Şimdi ekonomi yönetimi IMF’nin para politikasını tarafını alıyor, ekonomiyi daraltıyor ama buna karşın ortada bir program yok” dedi.

Ortada enflasyonla mücadele anlamında bir program olmadığını anlatan Levent, “Piyasa ekonomisti olarak adlandırdığımız, bazı insanların Mehmet Şimşek’e verdikleri primi anlamakta zorlanıyorum. Nakit yönetimi yapmakla uğraşan bir ekip var. Ortada bir şey yok. Bugünler iyi günlerimiz” ifadelerini kullandı.

VAHŞİ VE İNSAFSIZ

Geniş tanımlı işsizlikte 2021 dönemine dönüldüğünü belirten Prof. Dr. Levent, şöyle konuştu:

“Büyük bir şok bekleyebiliriz. Ama bu şok hayırlı bir şok değil. ‘Dişlerimizi sıkalım’ diyebileceğimiz bir şok değil. Çünkü bu ekibin enflasyonla mücadele gibi bir dertlerinin olmadığını, ekonominin problemlerine dair en ufak fikirlerinin olmadığını bu güne kadar geçen 5 -6 aylık sürede gördük. Çünkü enflasyonun nedeni konusunda kafaları karışık, yanlış teşhisler var. Türkiye’de enflasyon parasal bir olgu değildir para politikası ile düzeltilemez. Enflasyonun 2 nedeni var. Bir tanesi gelirler politikası, insanlar aç ve kelimenin gerçek anlamıyla hayatta kalmaya çalışıyorlar. Vasıflı ve vasıfsız kişiler arasındaki ücret skalası daralmış durumda, asgari ücret ortalama ücret olmak üzere. Bu kadar düzeltilmeye muhtaç yerle bir olmuş ücretlerle çalışan insanlara enflasyonun faturasını ödetmeye çalışmak vahşi ve insafsız bir yaklaşım. İkincisi ise işletmelerin verimsizliği. Bu ikisi enflasyonu besleyen unsurlar. Bu iki temel probleme atak etmeyen iktisat politikasının başarı göstermesi sıfır olasılıktır. Ekonomi yönetimi bırakın program açıklamayı, böyle bir sorunsaldan hiç bahsetmiyor.”

TÜİK VE DİSK-AR İSTİHDAM VERİLERİ

Dar tanımlı işsizlik: %9

Dar tanımlı işsiz sayısı: 3 milyon 116 bin

Geniş tanımlı işsizlik: %22,7

Geniş tanımlı işsiz sayısı: 8 milyon 671 bin

Son bir yıldaki artış: 795 bin kişi

İşsizlik ödeneği alanların sayısı: 370 bin

ÜRETİM 5 AYDIR YAVAŞLIYOR

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) kasım ayına ilişkin sanayi üretimi verilerini yayımladı. Buna göre, sanayi üretimi kasım ayında aylık bazda yüzde 1,4 oranında azalırken yıllık bazda yüzde 0,2 arttı. Sanayinin alt sektörleri incelendiğinde, kasım ayında madencilik ve taş ocakçılığı sektörü endeksi bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 3,5, imalat sanayi sektörü endeksi yüzde 0,1 ve elektrik, gaz, buhar ve iklimlendirme üretimi ve dağıtımı sektörü endeksi yüzde 4,5 arttı. Sanayinin alt sektörleri incelendiğinde, madencilik ve taş ocakçılığı sektörü endeksi bir önceki aya göre yüzde 4,5, imalat sanayi sektörü endeksi yüzde 1,3 ve elektrik, gaz, buhar ve iklimlendirme üretimi ve dağıtımı sektörü endeksi yüzde 1 azaldı.

111 BİN ESNAF KEPEK İNDİRDİ

Türkiye Esnaf ve Sanatkârları Konfederasyonu’nun (TESK) verilerini değerlendiren CHP Manisa Milletvekili Bekir Başevirgen, 2023 yılında toplam 111 bin 576 esnafın kepenk kapattığını hatırlattı. Başevirgen, “Her ay ortalama 9 bin 298 esnafın kepenk indirdi. Dükkanını kapatmayan esnafsa kredilerle, borçlarla işlerini döndürmeye çalışıyor. KOBİ’lerin bankalara borcu 3 trilyon lirayı aştı. Borcu takibe düşen KOBİ sayısı 293 binin üzerinde. Yüksek faiz, yüksek kur, kira, vergiler ve tüm girdi maliyetleri altında ezilen esnafın bu şartlar altında ayakta kalması imkansız hale geldi” dedi. Esnafın işyerlerini kapatmasının işsizler ordusunun çığ gibi büyümesi anlamına geleceğini kaydeden Başevirgen, önlem alınmadığı takdirde toplu iflaslar yaşanabileceği uyarısında bulundu. (Birgün)