CHP, Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’ne karşı önereceği yeni sisteme ilişkin çalışmalarını büyük ölçüde tamamladı. CHP Merkez Yönetim Kurulu (MYK) toplantısında, Hukuk ve Seçim İşlerinden Sorumlu Genel Başkan Yardımcısı Muharrem Erkek, Genel Başkan Kemal Kılıçdaroğlu’na taslağı sundu. Türkiye İçin Yeni Bir Hükümet Sistemi, Hükümet Sistemi Kaynaklı Sorunlar ve Çözüm Önerileri isimli rapor, Prof. Dr. Şule Özsoy Boyunsuz ve Dr. Berk Esen tarafından kaleme alındı. CHP’nin yeni sistem önerisinde, seçim barajının yarı yarıya azaltılması, Başbakanlık ve Bakanlar Kurulu’nun yeniden oluşturulması, TBMM’nin ve Sayıştay’ın denetim yetkilerinin artırılması gibi öneriler yer aldı.

SEÇİM BARAJI MAKUL DÜZEYE

Raporda, mevcut hükümet sistemiyle TBMM’nin tarihindeki en büyük yetki erozyonuna uğradığı kaydedildi. Meclis’in, yasama, müzakere, denetim, bütçe yapımı fonksiyonlarının gerilediği, hükümet kurma ve düşürebilme fonksiyonunu ise tamamen kaybettiği kaydedilen raporda, şu önerilere yer verildi: “Seçim barajı, Türkiye gibi bölünmüş toplumlarda siyasi parçalanmayı engellemek için başvurulan siyasi yöntemlerden biridir. Fakat Milletvekili Seçimi Kanunu’nda belirlenen yüzde 10 barajı, dünya genelinde en yüksek oran olup, temsilde adaleti zedelemektedir. Bunun için genel ülke barajı hükmü yüzde 5 gibi kimi demokratik ülkelerde de mevcut olan makul bir düzeye çekilerek muhafaza edilmelidir.”

MECLİS SEÇMELİ

“Yürütme cumhurbaşkanı, başbakan ve bakanlardan oluşmalıdır. Siyasi iktidar, TBMM çoğunluğu tarafından kullanılacak, TBMM hükümetini de içinden çıkaracaktır. Başbakan, bakanlar kurulunun lideri olacak ve bir heyet olarak yürütme organının siyasi gücü elinde bulunduran kanadını oluşturacaklardır. Başbakan, TBMM tarafından seçilmelidir. Bu seçimde başbakanın yanı sıra bakanlar kurulunun listesi de açıklanmalı bir bütün olarak oylanmalıdır. Esasen parlamenter sistemlerde hükümet TBMM çoğunluğundan oluştuğundan ve bu çoğunluk başbakan ve kabinesini gensoru, güven oylaması ile düşürebileceğinden ancak bu çoğunluğun onayladığı kişi başbakan olabilir.”

“Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’nde TBMM’nin bütçe konusunda sahip olduğu yetkiler büyük oranda budanmış ve yasama bu nedenle ciddi bir etki kaybı yaşamıştır. Mevcut düzende Meclis’in Cumhurbaşkanlığınca hazırlanan bütçeyi kabul ve ret dışında pek bir etkisi olamamakta, reddetse bile geçici bütçe, o olmazsa da bir önceki yılın yeniden değerleme oranına göre düzeltilmiş bütçesi kullanılabilmektedir. Bu hüküm kaldırılmalıdır.”

YASAMA DOKUNULMAZLIĞI

“Yasama dokunulmazlığı kurumu devam ettirilmelidir. Yasama sorumsuzluğunun kapsamı genişletilmeli TBMM komisyonlarının faaliyetlerine katılan uzmanlar ve ifade veren kimseleri de içine almalıdır. Ayrıca milletvekillerinin siyasi eleştiri amacıyla ifade ettikleri düşünce açıklamalarının tazminat davalarına konu olamayacağı belirtilmelidir.”

ÜÇ BAKAN ÇEKİLMELİ

“Kamu görevlilerinin hiçbir koşulda seçim kampanyalarına katılmamalarını sağlamak için yasal engeller getirilmelidir. Ayrıca, hükümet ve belediye temsilcilerinin kamu kaynaklarını kullanarak kampanya yapmaları ihtimaline karşı sıkı yasal önlemler alınmalıdır. Adalet, içişleri, ulaştırma bakanları çekilip yerlerine bağımsızlar atanmalıdır.”

TÜM DEVLET DENETLENSİN

“Sayıştay’ın tüm devlet kurumları hakkında her sene mali denetim yapması ve yazılan raporların TBMM’ye gönderilmesinin engellenmesinin önüne geçilmelidir. Denetim gücü artırılmalıdır. Kamuda rüşvet ve yolsuzluğun önlenmesi için üst düzey bürokratların düzenli olarak malvarlıklarını kamuoyuyla paylaşmaları yasal bir zorunluluk haline getirilmelidir ve yolsuzluk vakalarının ortaya çıkması durumunda yargılanmaları için amirinin izni gerekli olmamalıdır.”