Bir dönem Türkiye’de hızla yükselen soğan fiyatlarının önüne geçilemiyordu. Soğan depolarına düzenlenen baskınlar ve ithalat süresinin uzatılması da fiyatlara etki etmedi. Her geçen gün artan soğan fiyatları sadece birkaç yıl önce değil yıllar önce Osmanlı’da da büyük bir dertti. Başbakanlık Osmanlı Arşivleri’nden edinilen bilgilere göre soğan stokçuluğu özellikle Kocaeli bölgesinde yaygındı. Osmanlı döneminde de bugüne benzer yollarla depolanan soğanlar, daha fazla kar elde etmek isteyen aracılar nedeniyle karaborsaya kadar düşmüştü.

İSTANBUL’U BESLİYORDU

Arşivlerde yer alan belgeler arasında Kocaeli’de soğan karaborsası oluşturmak isteyenlere karşı alınacak önlemleri içeren özel emirler var. 31 Ağustos 1800 tarihli Osmanlıca bir belgede İzmit Mutasarrıfı’na “Memlekette soğan fazlasıyla üretilmesine rağmen bir takım kişilerin İzmit ve civarındaki iskelelere getirilen soğanları toplayarak, yüksek fiyatla piyasaya sürdükleri anlaşıldığından İzmit, Değirmendere, Kazıklı ve Başiskele iskelelerine getirilen soğanların satılmayarak, tamamının İstanbul’a nakledilmesi” emrediliyor.

BURSA İLE BİRLİKTE AMBARDI

Bir başka belge ise 25 Nisan 1789 yılına ait. Söz konusu belge İzmit ve Karamürsel kadılarına gönderilmiş. Kadılara verilen talimatta, “İstanbul’un şiddetle ihtiyacı olduğu kömür, odun, peynir, soğan ve sairenin her kimin yedinde bulunursa bulunsun alınarak gönderilmesi ve teferruatı hakkında İzmit ve Karamürsel kadılarına bilgi verilmesi” ifadeleri yer alıyor. 1916 tarihli bir belgede ise Kocaeli, bugün halen soğan deposu olarak bilinen Bursa Gelibolu ve Karacabey’le birlikte anılıyor. Osmanlı’nın soğan ambarı olarak görülen Kocaeli’de yaşanan sıkıntı nedeniyle Ordu’ya soğan gönderilemeyeceği belirtilerek, “Bursa, İzmit, Gelibolu ve Karacabey’de soğan kalmadığından Ordu’nun soğan ihtiyacının karşılanamayacağı” bildiriliyor.

SOĞAN ÜRETİM MERKEZİ OLACAKTI

Kocaeli’de özellikle merkez ilçe İzmit tarımın geliştiği bir bölge olarak öne çıkıyor. İzmit Ovası’nda soğan yetiştiriciliğinin geliştirilmesi amacıyla 21 Ocak 1923’te, cumhuriyetin ilanından yalnızca 3 ay önce özel bir kararname yayınlanıyor. Söz konusu kararnamede “İzmit’te soğan ziraatının geliştirilmesi için İstanbul’dan ithal edilecek tohumluklardan gümrük vergisi alınmaması” kararı kamuoyuna duyuruluyor. Cumhuriyetin ilk yıllarında soğan üretim merkezi olması planlanan İzmit’te şu anda tarım üretimi neredeyse sona erdi. 1950’li yıllarda başlayan sanayileşme hamlesinin merkezi konumunda olan kent kısa sürede yüzlerce fabrikayı 1. sınıf tarım arazilerine konuk etti. Sanayi üretimi yükselirken, tarımsal üretim sona erdi.