Kentimiz malum, Roma İmparatorluğu’na başkentlik yapmış, sadece Avrupa’nın değil, yeryüzünün önemli tarih merkezlerinden biri. Bu tarihin üzerinde yaşayanlar olarak biz hiçbir adım atamamışız, tarihi koruyamamışız… Çıkan sütunların, tapınaklar, saraylar hep çakıl taşı olmuş. Kurtarabildiğimiz eserler yorganda pire kalır. Bizim saygı göstermeyişimiz, bizim koruma altına almayışımız kent tarihine yok saymıyor elbette. Şükür, hala yazılı kaynaklarımız, Roma dönemine ve daha eskilerine ait günümüze kadar gelen anlatılarımız var. Onları okuyarak, onları anlatarak tarihimizi yaşatmaya çalışıyoruz.

21 YIL BOYUNCA İMPARATORDU

‘Kent tarihi, ders bir’ diyerek devam etmek gerekiyor şimdi. Diocletianus… İzmit’te gelmiş geçmiş en önemli isim. 245 yılında doğdu, 312 yılında öldü. 20 Kasım 284 ile 1 Mayıs 305 tarihleri arasında Roma imparatoru olarak görev yaptı. Eski adı Nicomedia olan İzmit’i, Roma’nın başkenti yapan Diocletianus, 305 yılında kentimizden adeta kaçtı. Ağır bir hastalık geçirdiğini öğrenen Diocletianus, Dalmaçya’da bulunan, Adriyatik denizi kıyısındaki Salona’ya gitti. Burada lahana yetiştirmeye başladı. İmparator görevini bırakıp emekli olduktan sonra ülke yönetiminde sorunlar yaşandı.

İKNA ETMEYE ÇALIŞTILAR

Roma İmparatorluğu’nun üst düzey görevlileri Diocletianus’u göreve dönmesi için ikna etmeye çabaladı. Defalarca Dalmaçya’ya giden Romalılar imparatoru yeniden İzmit’e dönmeye, yönetimin başına geçmeye ikna edemedi. Her gelen Romalıyla yakından ilgilenen Diocletianus, “Salona’da ellerimle yetiştirdiğim sebzeleri görseniz böyle girişimde bulunmayı asla düşünmezsiniz” diyerek taleplerin tamamını reddetti. Lahana için imparatorluğunu ve İzmit’i elinin tersiyle bir kenara iten Diocletianus’u görmek isteyenler maalesef kentimizde göremezler. Roma’nın başkenti İzmit’ten çıkarılan pek çok eserin yok olduğunu söylemiştik. Yok olmayan eserlerin büyük bir kısmı ise İstanbul’a kaçırıldı. İstanbul Arkeoloji Müzesi’nde sergileniyor. Diocletianus heykelinin baş kısmı da o müze de yer alıyor. Yolu düşenler, İzmit’e değer katan üstat Diocletianus’a uğrasın, kentlilerin selamını iletsin…