İzmit’e neden turist gelsin?

Merhaba Sevgili Okurlar,

Yazıma “Yaşadığınız kentte turist oldunuz mu hiç?” sorusuyla başlamak istiyorum. Bazılarınızdan soruma şu cevapları duyar gibiyim, “İzmit’te gezilecek, görülecek, turist olunabilecek yer mi var? Saat kulesi,  iki üç cami ve çeşmeden başka ne var ki bu kentte?”. 10 yılı aşkın süredir yurtiçinde ve yurtdışında yerli, yabancı birçok insana anlatmaya, tanıtmaya çalıştığım, altında binlerce yıllık tarihin yattığı ama sanayi kenti olarak bilinen İzmit kentinde sayısı 500’ü geçen tescilli taşınmaz kültür varlığı bulunmaktadır.

Antik kaynaklardan bazılarında böyle tanımlanan antik İzmit kentinde özellikle M.S.284-330 yılları arasında Roma İmparatorluğu’na başkentlik yapması nedeniyle bir Roma metropolünde olması gereken birçok yapı bulunuyordu. Bunlardan bazıları, bugün Orhan Mahallesi’nin bulunduğu tepedeki grek tiyatrosu, Tepecik Mahallesindeki roman tiyatrosu, Hacı Hasan Mahallesindeki büyük Antoninus ya da esas adıyla Caracalla Hamamı, yine aynı mahallede yer alan bugün Yeni Turan Anaokulunun civarında bulunan anıtsal su çeşmesi (Nymphaion), Terzi Bayırı’nda yer alan su sarnıcı, kente Paşa Suyu’ndan su getiren su kemerleri, Loutra ve Demosia adında iki halk hamamı, muhtemelen Yenidoğan civarında Seka arazisinin hemen kuzey kısmında yer alan ya da bugünkü Endüstri Meslek Lisesi’nden Belsa Plaza’ya uzanan düzlük alanda yer alan anıtsal hipodromu (Circus Diocletianus), Çukurbağ’daki devlet sarayı (Basileia) ve hemen yukarısında yer alan Gymnasium (halka açık spor merkezi) ve Heraklion (Herakles kutsal alanı), Diocletianus’un karısı Prisca ve kızı Valeria için yaptırdığı saraylar (muhtemelen biri Seka alanında diğeri de Kasr-ı Hümayun’un bulunduğu taraçada), Nikomedia kentinin koruyucusu Tanrıça Demeter’in iki tapınağı (biri yılanlı sunak ve tepesinde Tanrıça’nın heykelinin olduğu meşhur sütunu da içeren Demeterion -Demeter kutsal alanı- diğeri ise buna kıyasla daha küçük bir tapınak), Orhan Tepesi bölgesinde Roma imparatorları Augustus, Commodus ve Severus kültüne ait üç tapınak daha bulunmaktadır. Bu nedenle kent Neokoros idi (yani imparatorluk kültünün koruyucusu ve bu sayede antik çağın gurur ve statü kaynağı olan bir unvanına sahipti). Ayrıca yine Orhan Tepesi yamacında bir Tyke (Fortuna) Tapınağı ve ayrıca kentteki Hristiyanlar için bugünkü Orhan tepesinin yüksek bir noktasında gösterişli bir kilise bulunuyordu.
Bunların yanı sıra kentte eyalet meclis binası Konion, yaşlılar meclisi binası Gerousia, belediye binası Bouleuterion gibi kamu binaları vardı. Kentin kıyısında yer alan işlek ve heybetli limana bağlanan Agora-Forum (çarşı-pazar), ki bu foruma pris forum (eski forum) deniyor, buna bitişik forum novum yani yeni forum ve liman civarında da denizciler için konut yani Naukleroi Oikos bulunuyordu. Limanın yanında büyük bir tersane (Arsenal) vardı ki günümüzdeki merkez bankası sahasında yer almaktadır. Kenti Doğu-Batı ekseninde kesen meşhur Stoalı Cadde ise günümüzde İnönü Caddesi’ne denk gelmekteydi. Kentin kuzeyinde bugün TEM otobanını da kapsayan sahada kuzey Nekropolü (mezarlığı), kentin batısında bugünkü Seka alanını ve ilerisini kapsayan sahada batı Nekropolü, Kentin doğusunda devlet hastahanesi civarından başlayıp Yahya Kaptan civarına dek uzanan geniş alanda ise Doğu Nekropolü yer almaktaydı.
Nikomedia(İzmit) Roma İmparatorluğu’nun en parlak döneminde imparatorluk başkentliği yapmıştır. Dünyadaki ilk inanç özgürlüğü fermanları Nicomedia’dan yayınlanmış ve dünya tarihinin önemli dönüm noktalarından biri olmuştur. 3üncü yüzyılda inşa edilen Nicomedia antik tiyatrosu bugün İzmit’in en güzel yamacında günışığına çıkarılmayı beklemektedir. Bu tiyatro ortaya çıktığında İzmit’te turizm patlaması yaşanacaktır. İzmit Orhan Camii Türkiye’deki kılıçla Cuma namazı hutbesi okunan birkaç fetih camisinden birisidir. Ayakta kalmayı başarıp günümüze kadar ulaşan, Mustafa Kemal Atatürk’ün yeni kurulacak Türk devletinin yönetim şeklinin cumhuriyet ve başkentinin Ankara olacağını ilk kez açıkladığı yer olan Kasr-ı Hümayun(Saray) Türkiye’de İstanbul dışında bulunan tek saraydır. Mimar Sinan’ın 600 yıl önce yaptığı Pertev Paşa Camii tüm heybetiyle kenti selamlamaktadır. Bugün İzmit’te olması gereken binlerce belki de onbinlerce parçası özellikle 1800’lü yıllarda tarihin şahitlik ettiği en büyük tarihi eser yer değiştirmelerinden birine evsahipliği yapmış olmasına, bir kısmı İngiltere’deki dünyanın en büyük müzesi British Museum’da, Fransa’da Louvre Müzesi’nde ve avrupanın çeşitli önemli müzelerinde sergileniyor olmasına rağmen, Kocaeli Arkeoloji ve Etnografya Müzemizde Paleolitik, Helenistik, Roma, Bizans ve Osmanlı dönemlerine ait binlerce eser sergilenmektedir.
Dünya genelinde kentlere turist çekmek sıkça kullanılan bir slogan vardır, “10 Reasons To Visit | Ziyaret Etmek İçin 10 Neden ”. Turist olarak bir yerleri keşfetmeye gitmek,  gittiği yerin tarihi kokusunu içine çekmek için neden arayan, gideceği yer hakkında bilgi sahibi olmak isteyen yada gideceği yer konusunda kararsız kalan potansiyel turistleri cezbetmek için kullanılan bu meşhur slogana Roma, Viyana, Londra, Paris gibi tarihi dokusuna sahip çıkmış, tarih boyunca depremlerin harap etmediği  kentler rahatlıkla karşılık bulabilir. Bunun yanında, yurtdışındaki irili ufaklı birçok kentte bir elin parmaklarını geçmeyen tarihi yapı/alan olmasına rağmen o kentlere yüzbinlerce, milyolarca turist gelmektedir.  Özellikle 1900’lü yılların ortalarında başlayan sanayileşme ve arkeolojik ve tarihsel değerleri hiçe sayarak yapılan kentleşmeye rağmen, 2.300 yıllık aralıksız bir geçmişe sahip olan ve birçok medeniyete evsahipliği yapmış, hem Roma, hem Osmanlı hem de Cumhuriyet dönemlerine ait onlarca yer, yapı ve alan bulunan İzmit kentinde turist olmak için 10 değil onlarca  neden vardır.
İzmit turizminin gelişimi noktasında kafalarda soru işareti bırakan durumlardan ilki turist geldiğinde nerede yemek yiyip içecek, nerede konaklayacak, nerede eğlenecek, nereden İzmit’e dair hediyelik-hatıra ürün alacağı konusudur. Evet mevcut durum itibariyle turistik tesis, mekan yeterli seviyede değildir ancak başlangıç için çok da kötü durumda değildir. Bir yerlerden başlamak lazım gelir, bu konular biraz da arz talep meselesidir. Turist sayısı arttıkça otel, restoran ve turistik mekan sayısı da kendiliğinden artacak ve kalitesi gelişecektir. Turizmin gelişimini etkileyen bir diğer sorun ise, İzmit’te bugüne kadar arkeolojik kazı çalışması yapılamamış olmasıdır. Türkiye’nin doğusunda, batısında, kuzeyinde, güneyinde yüzlerce arkeolojik kazı çalışması yapılmış ve de yapılmakta olup İzmit kenti bu konuda deyim yerindeyse patinaj çekmektedir. En başta Nikomedia antik tiyatrosu ve Çukurbağ saray alanının gün yüzüne çıkarılması, İzmit surlarının en azından bir bölümünün restore edilmesi kent turizmine global anlamda büyük ivme kazandıracaktır. Kent politikalarında ve arkeolojik projelerin hayata geçirilmesi bağlamında hakettiği değeri bulamamış İzmit kenti bu anlamda Türkiye’nin üvey evladı konumundadır.

Turizm anlamında avantaja dönüştürülebilecek noktalardan biri ise İzmit’in coğrafi konumudur. İzmit, her yıl 10 milyonun üstünde turistin geldiği ve tarihsel olarak büyük abisi olduğu İstanbul’un 1saat yakınındadır. Diğer taraftan kış sporları merkezi ve trekking parkurlarının bulunduğu Kartepe 15 dakika mesafededir. Çok değil 60-70 yıl öncesine kadar her çeşit deniz canlısının hayat bulduğu, Marmara’nın Bodrum’u Çeşme’si olabilecekken yaz turizmi potansiyeli sanayiye kurban edilmiş bu kentin tarih turizmi potansiyeli uluslararası boyutta gerçekleştirilecek uzun soluklu kent tanıtım, turizm projeleriyle mevcut ve potansiyel avantajları kullanıp İzmit’e turist akışı sağlamak elbette mümkündür.

Eğer İzmit’te turist  olmadım, olamadım diyorsanız bir günlüğüne, yarım günlüğüne de olsa çıkın bu kentin 2.700 yıllık kadim tarihini keşfedin, tadına doyamayacaksınız. Bir günlüğüne de olsa “İzmit’te yaşamayın, İzmit’i yaşayın …!”