İznik mi? İzmit mi?

Son günlerde çokça dillendirilen bir konu var. Yeni seçilen Papa14. Leo İznik’i ziyaret edecek mi? Edecekse neden ziyaret edecek?

Öncelikle, Papa’nın İznik’i ziyaret etmek istemesinin nedeni, Hristiyanlık tarihinin en önemli olaylarından biri olan İznik Konsilinin 1.700. yıldönümünü anmak ve tarihi olayın geçtiği yerde sembolik ve dini bir anlam taşımaktır.

Peki İznik konsil toplantısı nedir? MS 325 yılında dönemin Roma İmparatoru Konstantin’in çağrısıyla İznik’te (o zamanki adıyla Nikaia) toplanan konsil, Hristiyanlık tarihinde ilk evrensel (ekümenik) konsil olarak kabul edilir. Bu konsilde, Hristiyan inançlarının temelini oluşturan Nikaia İnanç Bildirgesi (Nicene Creed) kabul edilmiştir.

İznik Konsili, Hristiyanlık içinde çıkan inanç ayrılıklarını çözmek ve kilise birliğini sağlamak amacıyla toplanmıştır. Özellikle o dönemde büyük bir tartışma konusu olan Arianizm adlı öğretiye karşı Hristiyan inancının resmi çizgilerini belirlemek için yapılmıştır. Papa’nın böyle bir ziyareti, sadece dini değil; tarihsel, kültürel ve diplomatik boyutları olan çok katmanlı bir anlam taşır.

Ancak, gerek akademik camiada gerekse medyada pek dillendirilmeyen, yukarıda kısaca bahsettiğim İznik konsilinin toplanmasına yol açan dünya tarihine yol veren ve o dönem Roma İmparatorluk başkenti olan Nikomedia’da yaşanmış bir gerçek var.

Hristiyanlığın başladığı 30’lu yıllardan 4. yüzyıl başlarına kadar pagan inancın hüküm sürdüğü Roma İmparatorluğu sınırları içerisinde tek tanrılı dinlere inanmak suç sayılıyordu, cezasıysa ölüm ve mal varlığına el konulmasıydı. Yaklaşık 300 yıl boyunca özellikle hristiyan inanca sahip Roma vatandaşları büyük zulümler görmüş, milyonlarcası öldürülmüştü.

MS. 11 Kasım 308 tarihinde bugünkü Avusturya’nın Petronell (Antik dönemdeki adıyla Carnuntum) kentinde dönemin 4 Roma imparatoru bir toplantı yapıp imparatorluk sınırları içerisinde yaşanan bu din zulmünün imparatorluğun geleceğini tehlikeye sokacağı görüşünde birleşerek din hoşgörüsü getirme kararı aldılar. Bu toplantı sonrasında, getirilecek din hoşgörüsünün içeriği ve detayları tartışılmış, belirlenmiş ve karara bağlanmıştır. Bu toplantıdan 3 yıl sonra 30 Nisan 311 tarihinde, kentimizin eski adı olan Nikomedia, Roma İmparatorluğu’nun başkentiyken, dönemin imparatoru Galerius Nikomedia’dan “Nikomedia Din Sebestisi Fermanı | Edict Of Tolerance Of Nicomedia”nı yayınlamıştır. Bu ferman gereği; herkes kendi dinini özgürce yaşayabileceği emredilmiş, suç sayılan bu durumdan dolayı el konulan mal varlıklarının da geri iadesi sağlanmıştır. Bu ferman, dünya tarihinde yayınlanan ilk din serbestisi fermanı olarak da tarihe geçmiştir. İlk fermandan 2 yıl sonra, içeriği genişletilerek o dönem varolan tüm dinlere serbesti getirecek biçimde ikinci bir ferman olan “Milano Hoşgörü Fermanı | Edict Of Tolerance Of Mailand” fermanı yine Nikomedia’dan yayınlanmıştır.

Sonuç olarak, tarihsel hiyeraşide, İzmit hem İznik’in hem de İstanbul’un büyük ağabeyidir.