Uzaydan İzmit’e Bakış

Haydi gel benimle ol

Oturup yıldızlardan bakalım dünyadaki neslimize

Ordaki sevgililer özenip birer birer

Gün olur erişirler ikimize …

Bu dörtlük, Sezen Aksu’nun 1984 yılında çıkardığı “Sen Ağlama” isimli albümündeki “Haydi Gel Benimle Ol” isimli bir şarkısından.

Kuşbakışı görünümler kentlerin sahip olduğu güzellikleri geniş açıyla bir bütün olarak görmemizi ve farkına varmamızı sağlar.

Şarkının sözlerindeki gibi, yıldızlara oturup dünyamıza bakmak istemek hem teknik açıdan hem de sağlığımız açısından çok da iyi bir fikir değil. Günümüz teknolojisiyle bize en yakın yıldıza ulaşmak binlerce yıl sürer. Hadi gittik diyelim, kendi yıldızımız olan güneşten yüzlerce kat daha büyük kütledeki bir yıldıza yaklaştığımız an radyasyon kasırgasından hayatta kalmamız mümkün olmaz.

O yüzden daha mantığa yatkın bir ironi yapıp 1.700 sene öncesine geri dönelim. Uluslararası Uzay İstasyonu (ISS)’in günümüzde olduğu gibi o dönemde de dünya yörüngesinde bulunduğunu ve ISS’teki mürettabatlardan biri olduğumuzu varsayalım.

ISS’in gözlem odasındaki pencereden dünyaya bakacak olsak dünyadaki en göze çarpan, en ışıltılı yerlerden birinin şu an üzerinde yaşadığımız kent olan Roma imparatorluk başkenti Nikomedia olduğunu görürdük.

Bulunduğumuz gözlem odasından NASA teleskobuyla Nikomedia’ya  zoom yapsaydık bugün sadece hayalini kurabileceğimiz ihtişamda yapılar gözümüze çarpardı.

Mesela, Orhan Mahallesi’nin bulunduğu tepedeki grek tiyatrosunu, Tepecik Mahallesindeki roman tiyatrosunu, Hacı Hasan Mahallesindeki büyük Antoninus ya da esas adıyla Caracalla Hamamı’nı, yine aynı mahallede yer alan bugün Yeni Turan Anaokulunun civarında bulunan anıtsal su çeşmesi Nymphaion’u, Terzi Bayırı’nda yer alan su sarnıcını, kente Paşa Suyu’ndan su getiren su kemerlerini rahatlıkla görebilirdik.

Bunların yanında, Loutra ve Demosia adında iki halk hamamını, muhtemelen Yenidoğan civarında Seka arazisinin hemen kuzey kısmında yer alan ya da bugünkü Endüstri Meslek Lisesi’nden Belsa Plaza’ya uzanan düzlük alanda yer alan anıtsal hipodromu (Circus Diocletianus) ve Çukurbağ’daki devlet sarayını (Basileia), günümüzdeki merkez bankası mevkiindeki büyük tersaneyi, kentin kıyısında yer alan işlek, heybetli limana bağlanan Agora-Forum (Çarşı-Pazar) ve daha birçok antik dönem yapısını kuşbakışı seyredebilirdik.

İzmit, tarih boyunca yaşadığı doğal afetler ve çeşitli insan faktörleri nedeniyle bugün Nikomedia’nın çok az somut mirası görülebilir durumda. Kentin sahip olduğu tarihi miras dikkate alınmadan yapılan kontrolsüz yapılaşma ve kentin plansız genişlemesi nedeniyle Nikomedia’nın önemli arkeolojik kalıntıları feda edilmiştir.

Bugün ISS’teki gözlem odasından İzmit’e baksak, gözümüze çarpan tek yapı yüksek ihtimalle Tüpraş’ın bacaları olacaktır.

Akın Ülkü Sevinç
09 Aralık  2022